Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek (92)

Kultura 16 czerwca 2020 Wydanie 22/2020
Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek (92)

Szlak Józefowy (1). Myślenice(16), Konserwacja (35), część III

Kompozycję wieńczy rzeźba świętego Józefa, podtrzymująca lewą ręką Dzieciątko odziane w tunikę sięgającą do kolan(fot.6). Zadowolone Dzieciątko ociera głowę o policzek św. Józefa. Wizerunek świętego charakteryzuje sylwetka zwrócona do przechodnia, z głową lekko pochyloną w prawo. Włosy posiada bujne, lekko sfalowane. W prawej ręce trzyma swój nieodłączny atrybut, lilię, symbol nieśmiertelności. Święty ma zarzucony, z lekka rozwiany płaszcz. Spod którego wyłania się długa, powłóczysta tunika z rytmizowanymi fałdami opadającymi w spiczaste fałdy. Realistycznie ukazaną twarz z pełnym zarostem o głęboko

osadzonych oczach obejmują regularne rysy z wyrazem spokoju, zamyślenia. Kapliczkę przykrywa miedziany daszek z promienistym krzyżem, w formie łuku nadwieszonego, krawędzie połaci ozdobione lambrekinami ze zwisającymi dzwoneczkami. Wzniesiony na metalowych prętach ozdobionych liliami, zakotwiczony w szczycie trzeciej kondygnacji.

Świadectwo popularności św. Józefa znajdujemy też w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Myślenicach. W ujęciu plastycznym w momencie śmierci św. Józef ukazywany jest jako starzec, ikonografia chce podkreślić jego rolę jako mędrca, proroka. Nawiązanie do tej sceny znajdujemy w antependium ołtarza św. Józefa w kaplicy Matki Bożej Myślenickiej, pochodzącego z ok. 1690 roku (fot.7). Święty Józef jako starzec leży na łożu w asyście Marii i dorosłego Jezusa, gotowego już do publicznego nauczania. Podtrzymują Józefa; Maria za lewą rękę, a Jezus za prawą. W drugiej ręce Jezus trzyma gałązkę oliwną, znak nadchodzącego zawarcia Nowego Przymierza Boga z ludźmi. Scena rozgrywa się w otoczeniu Aniołów, jeden z nich trzyma lilię, atrybut św. Józefa. W zwieńczeniu, nad powiewającą wstęgą z napisem „Alleluja” unosi się Gołębica, symbolizująca Ducha Świętego. Po obu stronach sceny klęczą fundatorzy, prosząc o łaskę śmierci w takiej asyście jak w przypadku św. Józefa.

Interpretacja teologiczna kapliczki wskazuje nam przesłanie - zawołanie składane za wstawiennictwem św. Józefa, poprzez pośrednictwo Matki Bożej Myślenickiej. Maria uczestniczy w duchowych sukcesach człowieka i zachęca do podjęcia inicjatywy modlitewnej w celu otrzymania za Jej pośrednictwem niezbędnych łask.

Wyjątkowe wyróżnienie Marii, poprzez małżeństwo predysponuje Józefa który staje się cząstką wielkiego dzieła Odkupienia. Chrystus przyjmujący naturę człowieka obdarzony został również cechami ludzkimi, w ten sposób dokonała się adopcja ojcostwa Józefa. Chrystus rozpoczął dzieło Zbawienia od uświęcenia rodziny – sanktuarium miłości i kolebki życia. Św. Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej „Redemptoris Custos” naucza: „Na progu Starego Testamentu małżeństwo Adama i Ewy stało się źródłem zła, ogarniając cały świat. Natomiast małżeństwo Józefa i Marii w Nowym Testamencie stanowi szczyt, z którego rozlewa się świętość na całą ziemię”.

Stanisław Szczepan Cichoń

Fot.1, 2 Płaskorzeźba św. Józefa (przed i po konserwacji).

Fot.3 Scena śmierci Św. Józefa – antepedium ołtarza Św. Józefa. Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Myślenicach.