Formowanie Legionów Polskich

Myśleniczanie a sprawa legionowa - część 2

Myśleniczanie z dużym entuzjazmem podeszli do idei tworzenia Legionów. Już od sierpnia 1914 roku położone nad Rabą miasto stało się jednym z punktów koncentracji ochotników do służby w oddziałach legionowych. Ochoczo do Legionów Polskich zgłaszali się zwłaszcza harcerze z Myślenic, Jordanowa, Makowa, Mszany Dolnej oraz Nowego Targu.

W Myślenicach przyszli legioniści zamieszkali najpierw w prywatnych kwaterach mieszkańców. Po kilku dniach zostali oni przeniesieni do naprędce zorganizowanych koszar, mieszczących się w budynku sądu. Mieszkających w mieście ochotników zaopatrzono w buty, bieliznę oraz mundury. Przez ponad trzy tygodnie w Myślenicach odbywały się bardzo intensywne ćwiczenia wojskowe. Zajęcia były prowadzone w godzinach od 7.00 do 19.00 z dwugodzinną przerwą obiadową. Obejmowały one musztrę, ćwiczenia z karabinami oraz ćwiczenia polowe.

11 września 1914 roku pierwszy oddział liczący około 160. lokalnych ochotników opuścił Myślenice i wymaszerował w kierunku Krakowa. Największy odsetek myślenickich legionistów tworzyli harcerze z 1. Harcerskiej Drużyny Męskiej. Z ochotników z powiatu myślenickiego sformowano wkrótce 14. Kompanię. Następnie oddział wszedł w skład IV batalionu 2. Pułku Piechoty Legionów.

W drugiej połowie września 1914 roku do Myślenic zaczęli napływać kolejni ochotnicy, chcący służyć w Legionach Polskich. Rekrutowali się oni głównie spośród uczniów myślenickiego gimnazjum oraz chłopów pochodzących ze wsi z powiatu myślenickiego. W drugiej partii myślenickich ochotników znalazło się około 120 osób. 20 września 1914 roku wyruszyli oni do dwóch miejsc formowania się oddziałów legionowych. Część ochotników udała się do Krakowa, gdzie została wcielona do 2. Pułku Piechoty Legionów. Pozostałą część drugiej partii ochotników z Myślenic skierowano do Choczni i wcielono do batalionu rekruckiego Legionów Polskich. W Choczni i okolicach rekruci prowadzili ćwiczenia praktyczne i teoretyczne. 30 września 1914 roku batalion rekrucki stacjonujący w Choczni przemianowano na II batalion i wcielono do 3. Pułku Piechoty Legionów.

W październiku 1914 roku wielu myślenickich legionistów trafiło na południowy odcinek frontu wschodniego. Tam w szeregach regimentów piechoty (2. i 3.) brali udział w morderczych bojach toczonych z wojskami rosyjskimi na terenie Karpat Wschodnich, między innymi pod Mołotowem, Rafałowa czy Kirlibabą. Dziś są to tereny znajdujące się na terenie południowo-wschodniej Ukrainy i północnej części Rumunii. Wiosną 1915 roku z tych dwóch pułków piechoty została utworzona II Brygada Legionów Polskich.

Jednym z najbardziej znanych legionistów związanych z ziemią myślenicką był Jan Dunin-Brzeziński – właściciel majątku ziemskiego w Osieczanach pod Myślenicami. Od 1914 roku ten ziemianin służył w oddziałach legionowej kawalerii (w 2. Pułku Ułanów). Dunin-Brzeziński zakończył wojnę w stopniu rotmistrza Legionów Polskich. Innym znanym legionistą związanym z Myślenicami był Rajmund Bergel – poeta legionowy, dramaturg i krytyk literacki. Po zakończeniu I wojny światowej i wojen w obronie granic Rzeczypospolitej ten utalentowany literat osiadł w mieście nad Rabą. W okresie międzywojennym Bergel przez wiele lat był nauczycielem języka polskiego w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach. Do innych znanych myślenickich legionistów należą również bracia Kazimierz i Andrzej Klakurkowie. Pochodzili oni z nobliwej myślenickiej rodziny, byli synami adwokata oraz burmistrza Myślenic z początku XX wieku – Mikołaja Klakurki.

W ciągu czterech lat trwania I wojny światowej przez trzy brygady Legionów Polskich przewinęło się około 300 mieszkańców pochodzących z miejscowości powiatu myślenickiego (ponad sto lat temu w jego skład wchodziły trzy miasta: Myślenice, Jordanów i Maków oraz 60 wsi). W listopadzie 1918 roku wielu byłych miejscowych legionistów kontynuowało służbę, tym razem w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego.

Bibliografia:

Chwalba A., „Legiony Polskie 1914-1918”, Kraków 2018.

„Legenda Legionów. Opowieść o Legionach oraz ludziach Józefa Piłsudskiego”, Warszawa 2010.

„Myślenice: monografia miasta”, red. Tomasz Gąsowski, Myślenice-Kraków 2012.

Andrzej Małysa