Poczucie własnej skuteczności
Kim jest osoba skuteczna? To ktoś, kto ma przekonanie, że nawet pomimo trudności jest w stanie osiągnąć cel. W wielu sytuacjach zadajemy sobie pytanie, czy damy radę, a powodzenie naszych działań zależy od pozytywnego nastawienia, a także od faktycznych umiejętności. Musimy bowiem wierzyć, że możemy nabywać kolejne umiejętności i radzić sobie nawet z zadaniami, które przysparzają nam trudności.
Właściwa droga do spełnienia polega na tym, by ani siebie nie przeceniać, ani nie umniejszać. Chodzi o to, by rozwijać w sobie wiarę we własne możliwości po to, abyśmy w konfrontacji z jakimś zadaniem byli przekonani, że jesteśmy gotowi i kompetentni do działania. Istotny jest przekaz, który do siebie wysyłamy: jeśli myślimy, że coś pójdzie nie tak, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że pójdzie nie tak. Ale jeśli jesteśmy przekonani, że damy sobie radę, to zrobimy wszystko, aby tak się właśnie stało.
Poczucie własnej skuteczności zyskujemy już jako dzieci. W zależności od tego, jak odbieramy sukcesy i porażki, jest ono mocniejsze lub słabsze. Ważne jest jednak to, że możemy je przez całe życie zmieniać i wzmacniać. Jeśli to, co robimy nie daje nam poczucia bycia skutecznymi, pojawia się stres. Zwykle też dlatego, że chcemy zdziałać zbyt wiele. Zawieszanie poprzeczki zbyt wysoko jest także wyrazem tego, że jesteśmy dla siebie zbyt surowi. W trakcie życia możemy wyzwolić się z pułapki przeciążenia. To właśnie perfekcjoniści zmagają się z ciągłym napięciem, bo zwykle nie sposób osiągnąć „perfekcji”. Chcą oni zazwyczaj zawsze zrobić więcej, ciągle poprawiać, sprawdzać. Większość tego, co robimy nie wymaga od nas stuprocentowej precyzji, pozwólmy sobie na odrobinkę braku perfekcjonizmu, wtedy presja też będzie dużo mniejsza. Poczucie własnej skuteczności możemy mieć tylko wtedy, gdy nie jesteśmy stale na skraju wyczerpania. Zadbajmy więc o wystarczającą ilość odpoczynku, o robienie przerw, o odpuszczanie pewnych rzeczy, zanim zmuszą nas do tego bóle głowy.
Ważne jest również to, by na drodze własnej skuteczności poznać własne potrzeby i zaspakajać je. Uświadamiając sobie własne podstawowe potrzeby doskonale zadbamy o swój dobrostan. Klaus Grawe wymienia cztery elementarne i egzystencjalne potrzeby: to potrzeba więzi i przynależności, potrzeba dowartościowania lub akceptacji, potrzeba autonomii i kontroli, potrzeba dążenia do zaspokajania pragnień.
Bardzo istotne jest również to, że jeśli podejmiemy się jakiegoś zadania w dowolnej dziedzinie życiowej i odniesiemy sukces, to otrzymujemy wówczas komunikat: jestem silny, jestem silna, odnoszę sukcesy. Wzmacnia to poczucie naszej wartości i motywuje do podejmowania kolejnych zadań. Warto więc zastanowić się, czego potrzebujemy, by wziąć życie we własne ręce, kształtować je tak, jak chcemy, co nas motywuje i co zachwyca, co skłania nas do działania, a co nas od tego działania odciąga. Bo najważniejsze jest ukierunkowanie na cel, nie dopuszczanie, by coś zbiło nas z tropu, z utrzymywanego kursu. Decydującą kwestią jest siła woli, to ona pomaga dążyć do celu. Jak często mówimy: decyzja podjęta, właśnie tego chcę!
Korzystałam: J. Heller, „Twoja wewnętrzna siła”, przeł. P. Wojnakowska, Łódź 2024.
Dr Luiza Kula, asystentka zdrowienia, terapeutka środowiskowa w Centrum Zdrowia Psychicznego w Myślenicach, członkini Akademii Liderów Cogito i Rady Pacjentów przy CM UJ
Pamiętajmy, że w chwilach kryzysu emocjonalnego należy szukać profesjonalnego wsparcia. Nie czekajmy aż problemy ze zdrowiem psychicznym zniszczą twoje życie lub członków twojej rodziny. Zgłoś się do Punktu Zgłoszeniowo -Koordynacyjnego (PZK) Centrum Zdrowia Psychicznego Małopolska-Południe w Myślenicach przy ul. Drogowców 6, tel. (12) 312 71 47 lub tel. 505 417 584 lub w Skawinie przy ul. Energetyków 16 - tel. 516 928 991 lub (12) 65 24 605.
Pomagamy. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności z jakimi przyszło im się mierzyć.
Centrum działa w oparciu o umowę z NFZ – a więc oferowana pomoc jest bezpłatna i dostępna w dni robocze w godz. 8.00-18.00.