Smutna rocznica

22 sierpnia 1942 roku to jedna z najtragiczniejszych dat w historii Myślenic. W tym dniu Niemcy stłoczyli na rynku ludność żydowską, która z całym swym dobytkiem przetransportowana została następnie do Skawiny, a stamtąd do Bełżca lub Oświęcimia. Z Myślenic deportowano nagle 1/5 mieszkańców miasta, z których większość została zamordowana.

Chcąc upamiętnić 80. rocznicę tych wydarzeń Muzeum Niepodległości w Myślenicach zrealizowało projekt, przybliżający historię oraz kulturę Żydów Galicyjskich, którzy przez dziesięciolecia w sposób naturalny dopełniali swym istnieniem codzienność małych miasteczek takich jak Myślenice. Inauguracją cyklu wydarzeń był (w dniu 19 sierpnia), wykład profesora Łukasza Sroki pt. ,,Żydów galicyjskich historia, kultura i droga do własnego państwa”.

Dwa dni później, w niedzielne popołudnie, odbył się spacer z muzealnym przewodnikiem śladem żydowskiej diaspory. Początek trasy wiódł ulicami : Jordana, Traugutta oraz Sobieskiego, gdzie znajdowały się przed wojną m.in.: hotelik Rothów, dom rodziny Lustigów - handlarzy artykułami żelaznymi, dom rabina Mosze Longenauera czy słynna Goldwasserówka, w której mieszkali prawnik Lazar Goldwasser oraz jego syn Adam (znany poeta). Następnie udano się na ulicę Reja, gdzie od 1941 roku istniało, zorganizowane przez Niemców, getto. Na trasie nie mogło zabraknąć także ulicy Słowackiego. To tu do dzisiaj stoi modernistyczny budynek należący dawniej do lekarza Karola Leibla. Następnie grupa zatrzymała się nad Bysinką, gdzie mieściła się mykwa, czyli łaźnia do rytualnych obmyć, nieco dalej synagoga zbudowana w 1890 roku, Beit Midrasz (dom nauki), szkoła Talmud Tora oraz drukarnia Dawida Fadena. Zwrócono także uwagę na dawny cheder (budynek stoi do dnia dzisiejszego przy ul. Niepodległości). Podążając śladem żydowskiej diaspory, grupa zawędrowała także ulicą Kościuszki (przy niej też znajdowały się żydowskie sklepy) i przybyła na rynek, gdzie w okresie międzywojennym znaczna większość punktów usługowo - handlowych prowadzona była przez ludność żydowską.

Kulminacja obchodów odbyła się dokładnie w dniu rocznicy zbrodniczej Akcji Reinhardt w Myślenicach – 22 sierpnia. Wtedy to pod tablicą wspominającą deportację Żydów z Myślenic z 22 sierpnia 1942 roku (na rynku pod numerem 10) zebrali się mieszkańcy, przedstawiciele ludności żydowskiej oraz przedstawiciele władz, by złożyć kwiaty, zapalić znicze i pomodlić się. Wydarzenie poprowadził dyrektor myślenickiego muzeum dr Łukasz Malinowski, który przybliżył historyczne wydarzenia sprzed osiemdziesięciu lat. Następnie uczestnicy udali się do budynku Muzeum Niepodległości w Myślenicach. Tam odbył się wykład doktora Romana Gieronia z Instytutu Pamięci Narodowej dotyczący Akcji Reinhardt w Generalnym Gubernatorstwie ze szczególnym uwzględnieniem ziemi myślenickiej.

Dopełnieniem wszystkich tych spotkań stały się prezentowane na muzealnym portalu społecznościowym (w ramach cyklu ,,Eksponat Tygodnia” oraz ,,Biblioteczka Myśleniczanina”) eksponaty oraz pozycje książkowe dotyczące tematyki żydowskiej. W kolekcji muzeum znajdują się bowiem m.in. modlitewniki żydowskie (sidury). Jeden z nich uratowany został z pożaru domu przy ulicy Kazimierza Wielkiego w Myślenicach, drugi przekazała do muzeum myśleniczanka Agnieszka Cahn – znawczyni stosunków żydowsko – chrześcijańskich oraz autorka książki „Myślenice - ślady żydowskiego miasteczka. Spacerownik”. Oba zobaczyć można na ekspozycji stałej myślenickiego muzeum zatytułowanej ,,Świat myślenickich Żydów” - do czego serdecznie zachęcamy. Jednocześnie Muzeum Niepodległości w Myślenicach chce podziękować wszystkim, którzy uczestniczyli w wydarzeniach w ramach 80. rocznicy deportacji myślenickich Żydów.

Justyna Łętocha