Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek: Konserwacja kapliczki Chrystusa Nazareńskiego
Strategię ludzkiego zbawienia wyznacza męka krzyżowa z zwycięskim przesłaniem Zmartwychwstania. Podróż szlakami małej architektury rozpoczynamy od preludium Golgoty: pojmania i biczowania Jezusa. Na przełomie XVIII/XIX wieku, szczególnego kultu nabierają wizerunki Chrystusa Nazareńskiego, odzwierciedlające nastroje społeczne wynikające ze zniewolenia Ojczyzny
Kapliczka Chrystusa Nazareńskiego stojąca przy głównym trakcie krakowskim (aktualnie ulica Jana III Sobieskiego) została wykonana w 1806 roku (fot.1) (p1). Wznosi się wśród lip muskających delikatnie liśćmi ziarenka piasku wypełniające kamienne kompozycje, nasączone zapachem lipowego aromatu. Posiada jednostopniowy postument, na którym posadowiono cokół z pionowo rozdwojonymi krawędziami. Kompozycja cokołu przybiera formę filara z wyróżniającą się bazą oraz wieńczącym kostkowym kapitelem.
Cokół zwieńczony został wydatnym, profilowanym gzymsem, w osi półkoliście wypiętrzony wypełniony palmetą. Filar ujęty jest spływami wolutowymi zdobionymi w szczycie pięcioma, zmniejszającymi się ku dołowi cekinami umieszczonymi na osi, zakończonymi motywem kampanuli (fot.2). W trzonie filara, w prostokątnych ramkach o ściętych narożnikach, widnieje inskrypcja; „Ignacy Juszcziakiewicz oraz żona jego, proszą o jeden pacierz do P.J. Nazareńskiego za dusze zmarłych”. Poniżej znajduje się napis podający datę wykonania figury: „R.P. 1806 Dnia 28 Cyrwca”.
Kompozycję zwieńczono hieratyczną rzeźbą przedstawiającą Chrystusa okrytego długą, luźnie ułożoną tuniką, posadowioną na wielostopniowym cokoliku (fot.3). Z naprzemianlegle ułożonych, skrępowanych rąk, sznur przechodzi przez ramiona i szyję, na piersiach podkreślony został dominującym pektorałem. Poniżej rąk spływa w dół, wzbogacony podwójnymi pętlami z rozchodzącymi się końcami.
Szeroka, prawie prostokątna twarz, z wyrazem umęczenia, podkreślona została wyraźnie zarysowanymi oczami. Figurę przekrywa blaszany baldachim w kształcie półkolistego łuku nadwieszonego. Zakotwiczony jest on w zwieńczeniu cokołu za pomocą metalowych, łukowo zawijanych prętów. Powyżej wznosi się niewielki metalowy krzyż, z glorią umieszczoną na przecięciu jego ramion.
Prace konserwatorskie
Prace konserwatorskie przy kapliczce przeprowadzono w 2016 roku (fot. 1a,2a,3a - przed konserwacją). Kapliczka była niebezpiecznie pochylona w kierunku chodnika. Z tego tytułu wykonano nowy żelbetowy fundament wraz z kamiennym stopniem, pozostały kamień wykorzystano do aranżacji otoczenia.
Warstwa przypowierzchniowa kamienia miejscami odpadała ukazując zdezintegrowaną ziarniście powierzchnię. Na całej powierzchni kamienia znajdowały się pozostałości warstw malarskich, w kilku miejscach grube, łuszczące się olejne warstwy, szczególnie niebezpieczne dla żywotności kamienia. Największe ubytki występowały jednak na cokole i gzymsie szczególnie widoczne były w nakrywie z rozległymi ubytkami spowodowanymi osypywaniem się kamienia.
W celu usunięcia wszystkich nieprawidłowości oraz uzupełnień wykonano standardowe procesy konserwatorskie (p2). Między innymi uzupełniono duży ubytek kamienia w podstawie rzeźby Chrystusa od strony północno-zachodniej. Odtworzono ornament muszlowy w partii gzymsowania na odwrocie kapliczki. W metalowym daszku usunięto korozję metodą piaskowania, następnie zabezpieczono powierzchnię lakierem z inhibitorem korozji oraz pomalowano farbą w kolorze grafitowym.
Człowiek walczący o wartości konsumpcyjne to jego powłoka zewnętrzna, nie implikująca przesłania zdeterminowanego imperatywem istoty ludzkiego istnienia. Pełna nostalgii rzeźba Chrystusa to ikona wzmacniająca człowieka w okolicznościach wymagających największego poświęcenia w obronie wartości absolutnych, uwarunkowanych mocą Boga. Kamienna imitacja ludzkiej natury Chrystusa uzmysławia o przemijalności człowieczej egzystencji. Symbol hańby (krzyż, sznur, korona cierniowa) stają się rzeczywistym symbolem zbawienia, prowadząc na szczyt duchowego nasycenia w drodze ku nieśmiertelności.
cdn.
Przypisy:
1. Historia kultu Chrystusa Nazareńskiego - zobacz: Stanisław Szczepan Cichoń, Dwanaście miesięcy w objęciach figur i kapliczek przydrożnych, Kraków 2015, s. 18-21.
2. Zobacz: Stanisław Szczepan Cichoń, Gazeta Myślenicka nr 29/1084 z dnia 22 sierpnia 2018r., s.6.