Ukrzyżowania(3)
Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek (147) Szlak krzyżowy(16) - historia
W klasztorze San Vincenzo al Volturno w krypcie Epifanium przedstawiono Ukrzyżowanie, pochodzące z 830 roku. Chrystus posiada rozbudowane perizonium sięgające do kolan, u osób stojących pod krzyżem możemy zauważyć już dramatyzm. Maria w boleści zwrócona jest w stronę Syna, św. Jan natomiast w akcie rozpaczy chwyta się za policzek. Postać Jezusa z otwartymi oczami, w spokojnej, majestatycznej, nieruchomej pozie, to tylko moment przejściowy do triumfu nad śmiercią - Zmartwychwstania.
W II poł. X wieku w kościele zachodnim zaczęto przedstawiać Chrystusa obnażonego i umarłego, z pochyloną głową i przegiętym ciałem. W katedrze w Kolonii, w kaplicy Krzyża Świętego znajduje się drewniany krucyfiks Gerona, pochodzący z 965-970 roku. Rzeźba objawia oznaki dynamizmu, sylwetka z lekko przegiętym ciałem, zaakcentowana została podkurczonymi kolanami. Emocjonalna postawa akcentuje cierpienie i śmierć Chrystusa, choć emocje ukazano w łagodnej formie, występuje jednak już akcent męczeństwa. Cierpiący Chrystus przedstawiony został w chwili agonii. Postać osunięta, z opuszczoną głową o zamkniętych oczach, rozciągniętych, zwisających ramionach, z lekko opadającymi dłońmi.
W Sakramentarzu tynieckim powstałym w 1060-1070 roku, umieszczono w ramce ozdobionej bordiurą z motywami roślinnymi, figuralna miniaturę przedstawiającą Ukrzyżowanie. [1] Postać Chrystusa nawiązuje do ujęcia z Kolonii, chociaż o bardziej spokojnej sylwetce, nieco sennym wyrazie twarzy, spełniając jednak wymogi charakterystyczne dla II poł. X wieku. Krzyż z wizerunkiem Chrystusa jest również inicjałem litery „T”, początkując sentencję „Te igitur dementissime pater(Ciebie przeto najmiłościwszy Ojcze). Po obu stronach poprzecznej belki, w medalionach, ukazano lamentujące postacie, chowające twarze w swych szatach. Nietypowy jest diadem na głowie Chrystusa oraz Titulus Crucis w formie medalionu z chrystogramem „IHC XPS” [2]. Chrystus opiera swe nogi na globie ziemskim, przedstawiając się jako Król Świata.
cdn
Przypisy:
[1] Obecnie przechowywany w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
[2] Łukasz Kozak, 15.11.2015, Sakramentarz Tyniecki, https://blog.polona.pl/2015/11/sakramentarz-tyniecki/ 01.10.2025.
