100-lecie Orkiestry Dętej w Myślenicach

tym roku Orkiestra Reprezentacyjna Miasta i Gminy Myślenice obchodzi swoje setne urodziny. Jak mówi prezes Artur Góralik- Naszym zdaniem, największym osiągnięciem orkiestry jest to, że przetrwała nieprzerwanie 100 lat.

Orkiestry dęte należą do bardzo charakterystycznych grup artystycznych. W Polsce historia orkiestr sięga XIX wieku i wiąże się z żywą tradycją. Jak wskazuje prezes myślenickiej orkiestry - Z roku na rok poziom artystyczny wzrasta i mimo, że mówimy o orkiestrach amatorskich to wydarzenia, które są przez nie realizowane czyli koncerty, festiwale, itp. są bardzo profesjonalnie przygotowywane. Orkiestry dęte często poza oczywistymi funkcjami jakie pełnią, czyli oprawa artystyczna uroczystości kościelnych czy państwowych, pełnią również funkcje społeczne integrujące środowisko lokalne. Są miejscem spotkań, nawiązywania nowych, często jak się później okazuje trwałych znajomości i przyjaźni. Co tak naprawdę jest sednem wspólnego muzykowania.

Setna rocznica powstania Orkiestry Reprezentacyjnej Miasta i Gminy Myślenice (ORMiGM) to wielki jubileusz, który wiąże się z bogatą historią tego zespołu. Sięgając do historii wydarzeń wspomnimy najważniejsze fakty z nią związane. Tradycja zakładania orkiestr pochodzi z XIX wieku i pierwotnie były to orkiestry ludowe. W tamtych czasach stanowiły jedną z niewielu rozrywek obecnych na ważnych uroczystościach takich jak wesela czy święta państwowe. Z czasem orkiestry wiejskie i miejskie rozwijały się podnosząc swój poziom, tak że przewodniczyli im zawodowi kapelmistrze. Z biegiem lat powstawały coraz to nowe orkiestry, a jedną z nich była pierwsza orkiestra dęta w Myślenicach, Orkiestra Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” kierowana przez Józefa Kochana z Polanki.

Początkowo liczyła od 25 do 35 osób. W jej składzie wszyscy byli amatorami poza kapelmistrzem. Orkiestra ta była obecna na wszystkich uroczystościach w Myślenicach, zarówno religijnych jak i państwowych. W każdą niedzielę przed budynkiem starostwa odbywały się koncerty, na które licznie przybywali mieszkańcy. W czasach, kiedy jeszcze nie było telewizji, a radio nie było tak powszechne, koncerty były jedną z największych atrakcji w mieście. Myślenicka orkiestra funkcjonowała aż do czasów okupacji, kiedy to zakazano jej działalności. Po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne zlikwidowały TG „Sokół”. Chwilowo nowym protektorem został Powiatowy Zarząd Związków Zawodowych. Niestety i tak w połowie lat 50-ych zespół zlikwidowano, a sprzęt pozostawiono w Miejskim Domu Kultury. Władysław Wileński ówczesny członek OSP Myślenice – Śródmieście wyszedł z inicjatywą na Walnym Zebraniu, aby orkiestra była pod egidą jednostki. Kapelmistrzem orkiestry został Florian Firek, były legionista, przedwojenny tamburmajor orkiestr wojskowych, m. in. 22 pułku piechoty, z kolei Józef Kwiatkowski z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Krakowie, został zatrudniony jako dyrygent. Niedługo po tym strażacka orkiestra dęta zanotowała następujące sukcesy: 30 marca 1962 r. - II miejsce w Wojewódzkim Konkursie Orkiestr Dętych w Myślenicach, 8 maja 1966 r. – I miejsce na II Wojewódzkim Festiwalu Orkiestr Dętych OSP w Miechowie 29 października 1967 r. - I miejsce na III Wojewódzkim Festiwalu Strażackich Orkiestr Dętych w Świątnikach Górnych, gdzie jako nagrodę otrzymano instrument tenor oraz proporzec. Z biegiem lat Marian Ponurski został kolejnym prowadzącym zespół. Ponurski był znanym myślenickim restauratorem, absolwentem konserwatorium w Krakowie, a także właścicielem lokalu, w którym odbywały się spotkania i koncerty orkiestry zarówno przed jak i po wojnie. Po śmierci Mariana Ponurskiego, do 1970 r. orkiestrę prowadził Tadeusz Kwiatkowski. Lata 60. i 70. XX wieku to czas, kiedy orkiestra odbywała kilkanaście poważniejszych występów rocznie. Do takich okazji należały coroczne święta państwowe za czasów PRL tj.: rocznica wyzwolenia Myślenic przez Armię Czerwoną (21 stycznia), Święto Pracy (1 maja), Dzień Strażaka (4maja), Święto Odrodzenia Polski (22 lipca), Rocznica Rewolucji Październikowej (7 listopada). Myślenicka orkiestra koncertowała również podczas Dni Książki i Pracy, Tygodnia Straży Pożarnej, na okoliczność odsłonięcia pomników i obelisków, na imprezach sportowych, uroczystościach w innych jednostkach, przeglądach orkiestr dętych.

Dzieje orkiestry tworzyli również konkretni ludzie tj. wspomniany już Władysław Wileński, Eugeniusz Kazior, który w orkiestrze występował przez pół wieku, Juliusz Kutrzeba- ostatni żyjący członek przedwojennej orkiestry, czy też Kazimierz Krygier- gorący orędownik spraw zespołu na forum zarządu OSP zabiegał o dobro orkiestry. Z czasem kapela się rozwinęła i stała się popularnym centrum rozrywki. W czasach rządów komunistycznej władzy zdarzały się przykre incydenty, które miały charakter rozgrywki politycznej zwalczającej Kościół. Przykładem jest zamknięcie instrumentów przez Urząd Bezpieczeństwa na czas wizyty Biskupa krakowskiego, a wszystko po to, aby nie uświetnić koncertem wizyty duchownego. W odpowiedzi na to, na znak protestu myślenicka orkiestra zawiesiła swoją działalność. Wielokrotnie udawało się przechytrzyć władze ludową, tak jak to było w 1968 r. gdy schorowany Florian Firek skrzyknął zespół, aby dać koncert podczas uroczystości koronacji obrazu Myślenickiej Pani przez kardynała Karola Wojtyłę. W latach 1970-1982 orkiestrę prowadził kapelmistrz Tadeusz Poręba, absolwent szkoły muzycznej a po nim do 1988 r. tę funkcję przejął Jerzy Czyżowski, tamburmajor wojskowy. Koniec lat 70-ych przyniósł poważny kryzys personalny. W 1983 r. liczba czynnych członków wynosiła 16 osób. Pojawiły się problemy z funkcjonowaniem i brak środków na działalność. Orkiestra stanęła na krawędzi likwidacji. Z pomocą przyszli śródmiejscy strażacy, którzy powołując się na tradycję postanowili za wszelką cenę utrzymać zespół. Podjęto decyzję, aby unormować status i uznano członków orkiestry za pełnoprawnych członków OSP.

W latach 80-ych orkiestra koncertowała m. in. na otwarcie Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Myślenicach (1980), a w przełomowym1983 r. zajęła II miejsce w Wojewódzkim Koncercie Orkiestr Dętych w Krakowie. W następnym roku zajęła III miejsce w IX Przeglądzie Wojewódzkim w Gdowie. Wszelkie nagrody przeznaczano na rozwój orkiestry. Koncertowano podczas karnawału, uroczystości Bożego Ciała, Dnia Strażaka, asystowano w mszach świętych w Sanktuarium Matki Bożej Myślenickiej i przy kaplicy Matki Bożej Śnieżnej na Studzience, na zawodach sportowych i uroczystościach sąsiednich jednostek. 1987 r. przyniósł kolejny kryzys personalny i finansowy, ale rok później funkcję kapelmistrza przejął Adam Czyżkowski i Urząd Miasta i Gminy przekazał dotację, która umożliwiła utworzenie kilkuosobowej sekcji młodzieżowej, nawet te kilka osób okazało się ogromnym wsparciem dla orkiestry. Od 1997 r. Zygmunt Rozum, absolwent Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Krakowie, sprawował funkcję kapelmistrza do 2012 r. Od połowy lat 90-ych aż do dnia dzisiejszego ORMiGM otrzymuje stałe dotacje z Urzędu Miasta i Gminy. W kolejnych latach następuje rozwój zespołu, przybywa członków a co najbardziej cieszy, przybywa kobiet grających na instrumentach. Ogółem w okresie powojennym przez szeregi orkiestry przewinęło się 220 osób. Jedną z ważniejszych podróży, jaką odbyła orkiestra była pielgrzymka do Watykanu w 2002 r. Orkiestra dała wówczas dwa koncerty, na Placu św. Piotra i w Sali Klemastyńskiej Pałacu Watykańskiego, podczas audiencji u Ojca Świętego Jana Pawła II. Na powrocie odwiedzili cmentarz na Monte Cassino, gdzie muzycy uczcili przelaną krew polskiego żołnierza.

Na przełomie lat 2004/2005 członkowie orkiestry założyli Stowarzyszenie Muzyczne Fermata pod nazwą „Orkiestra Reprezentacyjna Miasta i Gminy Myślenice”, w ten sposób pozostając autonomiczną częścią OSP. Takie przekształcenie miało na celu łatwiejsze pozyskiwanie środków na działalność. Pierwszym prezesem a jednocześnie kapelmistrzem został Zygmunt Rozum. Od 2012 do 2019 dyrygentem orkiestry była Joanna Knapik. W tym czasie orkiestra zdobywała czołowe miejsca na Myślenickim Powiatowym przeglądzie orkiestr dętych, a także wyróżnienia na Małopolskim festiwalu orkiestr dętych Echo Trombity w Nowym Sączu a także dwa razy 3 miejsce na Festiwalu Orkiestr Dętych w Bielsku Białej i Kozach. Z festiwalu orkiestr w Bułgarii w 2013 r. orkiestra przywiozła statuetkę „The best of the best” podbijając serce i uznanie Jury i widowni. W 2019 r. udało nagrać się płytę z okazji 100 lecia istnienia orkiestry. Od początku 2020 r. funkcję kapelmistrza pełni Wojciech Kwiatek, absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie. Obecnie zdobywa wiedzę na studiach II stopnia na kierunku instrumentalistyka (specjalność gra na klarnecie). W ostatnim czasie jego kariera muzyczna nabrała rozpędu. Został laureatem kilkudziesięciu konkursów międzynarodowych organizowanych nie tylko w Polsce ale i za granicą. Ma na koncie nagrody muzyczne zdobyte m. in. w Madrycie, Kopenhadze, Berlinie, Popradzie oraz kilkukrotnie w Słowenii i we Włoszech. Warto również dodać, że Wojciech Kwiatek udoskonalał swoje umiejętności muzyczne poprzez udział w wielu kursach mistrzowskich, prowadzonych przez światowej sławy muzyków m.in. dr Dana Rossa (Arkansas State University w Jonesboro, USA), Florent Heau (Conservatoire National Superieur de Musique Lyon, Francja), prof. Kiryla Rybakowa (Państwowe Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie, Rosja) i prof. Shirley Brill (Hohschule fur Music «»’Hans Eisler’’ Berlin, Niemcy). W 2019 r. w trakcie swojego pobytu w Londynie uczestniczył w zajęciach w Guildhall School of Music&Dramat, w jednej z najbardziej cenionych w świecie uczelni artystycznych.

W 2007 r. orkiestra odbyła pielgrzymkę autokarową, w trakcie której uczestnicy odwiedzili sanktuaria w Lourdes i Fatimie, a także nawiedzili grób Ojca Świętego Jana Pawła II w Watykanie. 6 czerwca 2010 r. zorganizowano uroczyste obchody jubileuszu 90-lecia ORMiGM, poczynając od mszy św. w kościele św. Franciszka z Asyżu na Zarabiu celebrowanej przez ks. Jófea Orawczaka kapelana strażaków. Na uroczystościach gościły zaprzyjaźnione orkiestry z Trstnej (Słowacja), Lipnika, Głogoczowa, Jasienicy, Trzebuni i Zasani.

Od 2005 r. orkiestrę prowadzi wspomniane już Stowarzyszenie Muzyczne Fermata, którego władze wybierane są raz na 4 lata na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym. W stowarzyszeniu obecnie działa 65 członków. W składzie obecnego Zarządu są: Artur Góralik – prezes od 8 lat, Krystian Stopka – wiceprezes od 4 lat, Honorata Bulanda – skarbnik od 8 lat, Renata Czepiel – sekretarz od 8 lat, Michał Wnęk - członek zarządu od 4 lat. Siedzibą Orkiestry Reprezentacyjnej nieprzerwanie od 50 lat jest Strażnica OSP Myślenice Śródmieście.

Obecnie w myślenickiej Orkiestrze Dętej gra 36 muzyków: flety – Aneta Szydlak, Renata Czepiel, Iwona Fijał, Justyna Wołek, Wiktoria Wawro, Magdalena Kęsek; klarnety – Monika Sąda, Natalia Jędrzejczyk, Martyna Wyskoczyńska, Julia Żyła, Józef Dyrda; saksofony altowe – Weronika Bizoń, Julia Ulman, Natalia Bulanda, Beata Nechajewicz; saksofony ternorowe – Jerzy Rozum, Natalia Wyskoczyńska, Michał Skoryk; tenory – Paweł Bulanda, Mateusz Jamróz, Jan Sąda; trąbki – Piotr Fornalik, Jarosław Górni, Sebastian Stopka, Artur Góralik; waltornie – Tomasz Pieczara, Kinga Depta, Małgorzata Bulanda; puzony – Michał Wnęk, Bartłomiej Bujas, Józef Kęsek; basy – Łukasz Pitala, Jan Sąda; perkusja i instrumenty perkusyjne – Patryk Hajduk, Krystian Stopka.

Jest również grupa dziecięca, która liczy 10 osób, dla której prowadzone są zajęcia z gry na instrumentach z elementami nauki teorii muzyki.

Jeśli chodzi o muzykę, to orkiestra nie komponuje własnych utworów, ale ma w swoim repertuarze aranżacje znanych przebojów muzycznych. Orkiestra funkcjonuje systematycznie, przez cały rok w każdy piątek o godz. 18.00 odbywają się spotkania/próby na Strażnicy OSP Górne Przedmieście. Ponadto w przypadku koncertów, organizowane są dodatkowe próby. Jak wygląda przygotowanie do koncertu, tłumaczy Wojciech Kwiatek- Przygotowanie nowego repertuaru koncertowego rozpoczyna się od przygotowań w małych, kilkuosobowych grupach. Zazwyczaj jest to podział na sekcje. Kolejnym etapem jest łączenie poszczególnych sekcji w całość. W przypadku zaplanowanego koncertu z solistami, część czasu poświęcamy na wspólne przygotowanie utworów.

Próby prowadzi dyrygent, ale zdarza się tak, że część z nich tzw. prób sekcyjnych jest realizowana przez inną osobę. Zwłaszcza jeśli chodzi o pierwsze rozczytywanie utworów. Uogólniając można powiedzieć, że przygotowanie do obchodów świąt państwowych, gdzie orkiestra wykonuje już znany wcześniej program jest krótsze niż przygotowanie pełnego koncertu z nowym programem, często z solistami-.

Orkiestra Reprezentacyjna Miasta i Gminy Myślenice prezentuje się podczas przeglądów, konkursów i festiwali w kraju i zagranicą. Ponadto może się pochwalić występami w krajach niemal całej Europy. Zespół koncertował m. in. w Chorwacji, Bułgarii, Czarnogórze, na Węgrzech i na Słowacji, oraz we Francji, Włoszech, Hiszpanii i Rumunii.

Jeśli chodzi o nabór to dwa razy w roku ogłasza oficjalny nabór, ale wstąpić do zespołu można również poza wyznaczoną rekrutacją. Jak zaznacza prezes Góralik, orkiestra nie stawia kryteriów wiekowych. Mile widziani są wszyscy chętni, których łączy pasja do muzyki. Warto również dodać, że Stowarzyszenie zapewnia instrumenty dla obecnych członków a także osób uczących się. Osoby umiejące grać na instrumentach dętych zapisywane są od razu do zespołu. Dla osób niegrających, od początku tego roku, została stworzona grupa, którą prowadzi znany krakowski trębacz Tomasz Rzepka. Osoby uczą się grać na trąbce a po opanowaniu tego instrumentu dokonują wyboru z możliwością szkolenia na innych instrumentach. Jak wskazuje Prezes - Zainteresowanie Orkiestrą stale rośnie a średni wiek muzyków to około 20 lat. W takich zespołach rotacyjność jest zjawiskiem normalnym i tak np. w obecnym składzie z członków orkiestry, która koncertowała w 2002 r. podczas audiencji generalnej u Ojca Świętego obecnie grają 4 osoby. Dziś najdłużej grającymi muzykami w orkiestrze są Jan Sąda, Józef Dyrda, Jerzy Rozum, Jan Włodarczyk. Za umundurowanie i instrumenty odpowiedzialni są Jerzy Rozum, który sprawuje również funkcję gospodarza, Michał Wnęk a także Natalia Wyskoczyńska. Bibliotekarzami są Martyna Wyskoczyńska, Justyna Wołek i Weronika Bizoń. Julia Ulman, Natalia Wyskoczyńska i Julia Żyła sprawują funkcję prowadzenia fanpage orkiestry na Facebook’u i Twiterze.

Odpowiedni i jednakowy strój to bardzo ważny element w każdym zespole, który go identyfikuje oraz dodaje odpowiedniej klasy i szyku. Nasza orkiestra posiada specjalną garderobę przeznaczaną na różne okoliczności – Mamy stroje na różne uroczystości i w zależności od pory roku. Ich uszycie zlecamy lokalnym szwalniom. W skład umundurowania orkiestry wchodzi: strój strażacki, czerwone mundury galowe, kamizelki niebieskie i koszule z muchą, T-shirty z logo orkiestry, kurtki przeciwdeszczowe, koszulki polo, kapelusze a w okresie zimowym czapki mikołajowe – opowiedział Artur Góralik.

ORMiGM utrzymuje się głównie ze środków przekazywanych co roku z budżetu Gminy Myślenice. Dzięki powstaniu stowarzyszenia orkiestra otrzymała kilkakrotnie sprzęt, wyposażenie i stroje z programów grantowych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, LGD Między Dalinem i Gościbią, Powiatu Myślenickiego oraz fundacji ORLEN. Część dochodów zespół otrzymuje od sponsorów prywatnych, myślenickich parafii, i sympatyków.

Członkowie Orkiestry Reprezentacyjnej Miasta i Gminy Myślenice oprócz swoich umiejętności muzycznych posiadają wielkie serca. Angażują się w szereg imprez charytatywnych. Co roku razem z Dorotą Ruśkowską grają podczas dnia dziecka i na mikołajki w myślenickim szpitalu. Kilkakrotnie rozpoczynali akcję Szlachetnej Paczki grając na krakowskim Rynku. Muzycy orkiestry również sami przeprowadzili wielkie akcje charytatywne m.in. Koncert charytatywny dla Gabrysia, gdzie razem z orkiestrą dętą z

Jasienicy i z Zawady koncertowali w Domu Katolickim w Myślenicach. Założycielami i pomysłodawcami koncertów charytatywnych dla Trzech Smyków a później Smyk Festu są właśnie członkowie myślenickiej orkiestry dętej. W 2018 r. orkiestra wyjechała do Tinequex we Francji na zaproszenie z miasta partnerskiego Myślenic. Tam odbył się świąteczny koncert charytatywny i uświetnialiśmy otwarcie wystawy przyjaźni miast partnerskich. Pomagamy muzyką.

W 2020 r. z racji swojego jubileuszu orkiestra planowała szereg wydarzeń artystycznych. Z powodu epidemii wszystkie występy zostały odwołane, a zwłaszcza główny koncert jubileuszowy z udziałem gwiazd polskiej sceny muzycznej, który miał się odbyć 20 września na Hali Widowiskowo-Sportowej na Zarabiu. Jak zaznacza prezes Artur Góralik- Nie poddajemy się i jak tylko będzie taka możliwość to damy popis naszych umiejętności pod koniec tego roku. Główne obchody zostały przeniesione na 2021 r. Zapraszamy w nasze szeregi, bo muzyka łagodzi obyczaje i daje ukojenie.