W hołdzie „Sępom” i „Bukom”

Tablica „Buków” i „Sępów” w 70. rocznicę aresztowań uczniów myślenickiego Liceum oraz stopień oficerski dla Józefa Fijałkowskiego „Odweta”

W ramach IV Myślenickich Spotkań z Historią, w tym roku tematycznie związanych z 75. rocznicą zwycięskiej bitwy Myślenickiego Obwodu Armii Krajowej „Murawa” z 12 września 1944 r. w Beskidzie Myślenickim, odbyło się szereg wydarzeń, z których na pierwszy plan wybiło się odsłonięcie tablicy upamiętniającej „Buki” i „Sępy” – dwie młodzieżowe antykomunistyczne grupy, działające w ramach Tajnego Związku Harcerstwa Polskiego na terenie Myślenic w okresie 1948-1949.

Uroczystość miała miejsce 8 listopada 2019 r. w Liceum Ogólnokształcącym im. T. Kościuszki w Myślenicach. Aktu odsłonięcia tablicy, której fundatorem jest Instytut Pamięci Narodowej, dokonali ostatni żyjący członkowie „Buków” i „Sępów”: Teresa Święchowa z d. Pindelanka, ppor. Józef Łapa i kpt. Tadeusz Pytlik. Pod nowo odsłoniętą tablicą wieńce złożyli: w imieniu burmistrza Jarosława Szlachetki, wiceburmistrz Mateusz Suder oraz przedstawiciele IPN. Minutą ciszy uczczono zmarłych członków „Buków” i „Sępów”.

Uczestników Spotkań powitał dyrektor Szkoły, Jacek Ślósarz wraz z młodzieżą Liceum, która przygotowała część artystyczną. Zespół rockowy wykonał m.in. piosenki z filmu „Miasto 44” i „Tango na głos, orkiestrę i jeszcze jeden głos”.

Podczas spotkania ostatni żyjący członkowie licealnych organizacji antykomunistycznych podzielili się ze zgromadzonymi swoimi wspomnieniami, które w niejednym oku wzbudziły łzę wzruszenia.

Oddano też honory oficerom Armii Krajowej, którzy byli absolwentami Szkoły. W szkolnym holu zawisły portrety ppłk. Adama Stabrawy, ps. Szałas, Borowy, dowódcy 1. pułku strzelców podhalańskich AK i komendanta Inspektoratu AK Nowy Sącz, kpt. Juliusza Oczko, ps. „Rekin”, „Podkowa”, dowódcy I batalionu oddziałów terenowych Myślenickiego Obwodu Armii Krajowej „Murawa”, por. Kazimierza Sobolewskiego, ps. „Słoneczny”, „Vis”, oficera łączności komendy „Murawy”, ppor. Jana Miętusa, ps. Okoń, z miejskiej kompanii terenowej „Murawy”, ppor. Józefa Fijałkowskiego, ps. „Halniak”, „Odwet”, dowódcy jednego z pierwszych oddziałów partyzanckich „Murawy”.

W trakcie uroczystości nastąpiło ponadto wręczenie aktu pośmiertnego mianowania na stopień oficerski plut. Józefa Fijałkowskiego. Patent oficerski na ręce brata „Odweta” Jana Fijałkowskiego, w imieniu Ministra Obrony Narodowej wręczył, szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Krakowie, płk Marcin Żal, a akt mianowania odczytał mjr Robert Nowakowski. Głos zabrał Jan Fijałkowski, cudem właściwie ocalały z niemieckiej pacyfikacji Zawady, w której Niemcy zamordowali jego najbliższą rodzinę. Odszukany przez swojego brata, przebywał w dowodzonym przez niego oddziale partyzanckim AK „Halniak”, a po jego tragicznej śmierci i zakończeniu wojny tułał się po PRL-owskich domach dziecka. Swoimi wspomnieniami o wuju, aresztowanym podczas tzw. drugiej czarnej niedzieli w Myślenicach i zmarłym w niemieckim, nazistowskim obozie koncentracyjnym Janie Miętusie, ps. „Okoń”, podzieliła się Anna Prokopeczko.

Spotkania zakończyła konferencja naukowa, która odbyła się w Muzeum Niepodległości w Myślenicach. Wykład pt. Działania cywilne Myślenickiego Obwodu Armii Krajowej „Murawa” – tajne nauczanie wygłosił dr Dariusz Dyląg. W multimedialnej prezentacji mogliśmy zobaczyć materiały filmowe z nagranymi wypowiedziami ucznia tajnych kompletów, późniejszego żołnierza oddziału partyzanckiego AK „Szkoleniowy”, stacjonującego w leśnej bazie na Łysinie, por./kpt. Ryszarda Sikorskiego, ps. „Artur”, jak również relację Teresy Święchowej dotyczącą systemu polskiego szkolnictwa w okresie okupacji i dyrektora tajnego Powiatowego Komitetu Oświaty i Kultury, Seweryna Udzieli. Zaprezentowano także - nigdzie do tej pory nie publikowane - archiwalia związane z postacią profesora tajnych gimnazjów w Glichowie i w Dobczycach, Tadeusza Ślósarza, ps. „Ćwiek”, ze zbiorów Andrzeja i Anny Ślósarzów.

Wykład pt. Działania zbrojne Myślenickiego Obwodu Armii Krajowej „Murawa” – bitwy, potyczki i akcje wygłosił dr Piotr Sadowski, który omówił znakomitą większość znanych działań zbrojnych, w tym niezwykle szczegółowo przedstawił cztery fazy zwycięskiej dla Armii Krajowej bitwy 12 IX 1944 r. Prezentacja była wzbogacona licznymi archiwalnymi fotografiami oraz mapami z dokładnym umiejscowieniem każdej akcji. Szereg danych statystycznych, dotyczących m.in. liczby poległych żołnierzy po obu stronach konfliktu czy zdobytego sprzętu militarnego, zaczerpnął prelegent z do tej pory nieznanych badaczom archiwów niemieckich.

Współorganizatorami IV Myślenickich Spotkań z Historią byli:

I Liceum Ogólnokształcące im.

T. Kościuszki w Myślenicach, Muzeum Niepodległości w Myślenicach oraz działająca w LO Grupa Rekonstrukcji Historycznej Armii Krajowej „Murawa”.

pchor. GRH Weronika Czerwińska, ps. „Królik”