Na ratunek ginącemu dziedzictwu
W związku ze zbliżającym się Dniem Wszystkich Świętych oraz Dniem Zadusznym większość z nas jak co roku odwiedzi groby swoich bliskich. Wchodząc na teren cmentarza odwiedzamy jedynie wybrane jego miejsca, te na których spoczywają ludzie, których znaliśmy, którzy byli nam bliscy
Choć traktujemy cmentarz jako pewną nierozerwalną całość rzadko spoglądamy na inne groby, często zaniedbane, osamotnione i opuszczone. Często nie dostrzegamy także, jak wielkie znaczenie mają one dla naszej tożsamości, kultury i historii. Jeśli uważnie przyjrzymy się obiektowi jakim jest cmentarz dostrzeżemy, że nie jest on tylko i wyłącznie miejscem powagi i majestatu śmierci, lecz również miejscem tętniącym historią, a więc świadectwem życia.
W moim krótkim artykule pragnę zwrócić uwagę na miejsce dla Myślenic i myśleniczan szczególne - jakim bez wątpienia jest zespół cmentarny przy kościele świętego Jakuba na Stradomiu. Zespół ten zajmuje czołowe miejsce wśród zabytków naszego miasta. Jest on przy tym niezwykłą formą zapisu historii Myślenic i myśleniczan. Jeśli umiejętnie ten zapis odczytamy uświadomimy sobie wielkość naszych poprzedników, którzy to miasto budowali i stanowili o wartości społeczności, z której się wywodzimy. Zapis taki szczególnie widoczny jest na omawianym cmentarzu, znajdziemy na nim między innymi nazwiska dawnych burmistrzów, starostów, lekarzy i nauczycieli. Odnajdziemy tam również ślad żołnierzy walczących w powstaniach narodowych oraz minionych wojnach.
Cmentarz położony przy kościele świętego Jakuba na Stradomiu znajduje się w miejscu pierwotnej lokalizacji miasta i jest najstarszym zachowanym cmentarzem w Myślenicach. Historia tej nekropolii związana jest nierozerwalnie z historią miasta, jest ona jednak tak obszerna, że nie sposób zawrzeć jej na łamach jednego artykułu. Osoby, które chciałyby bliżej zapoznać się z tą tematyką zachęcam do przeczytania pierwszego tomu wydanej niedawno książki pod tytułem „Myślenickie cmentarze”. Książka ta zawiera informacje dotyczące historii zespołu cmentarnego położonego przy kościele świętego Jakuba. Tłem do jej poznania jest przedstawienie dwunastu innych myślenickich cmentarzy oraz obszernych wiadomości dotyczących dziejów naszego miasta. Książkę zamyka odpis odnalezionego niedawno oryginału kroniki autorstwa księdza Firmina Czepiela. Ze względu na bogactwo i różnorodność zgromadzonego w tej pozycji materiału polecam ją wszystkim miłośnikom historii Ziemi Myślenickiej.
Zabytkowy zespół cmentarny położony na Stradomiu od szeregu lat ulegał ciągłej degradacji. Działo się tak na skutek oddziaływania czynników atmosferycznych jak i wskutek bezmyślności ludzi dewastujących stare nagrobki. W związku z tym wiele zabytkowych nagrobków zostało bezpowrotnie utraconych, wielu z nich nie uda się uratować lecz na pewno systematyczne działanie na rzecz ochrony cmentarza na Stradomiu pozwoli na zachowanie choćby części tych wyjątkowych świadectw historii, stanowiących szczególną formę dziedzictwa naszej kultury. Choć wspomniane dewastacje nie ustają, sytuacja tego obiektu stale się poprawia. W zeszłym roku Parafia myślenicka przeprowadziła remont głównej bramy cmentarnej, obecnie restaurowane są zewnętrzne ściany kościoła pod wezwaniem świętego Jakuba. Dodatkowo teren cmentarza został objęty programem rewitalizacji prowadzonym przez UMiG Myślenice, w ramach którego remontowany jest mur oraz dzwonnica. Pozytywne efekty daje również akcja prowadzona przez radnego Czesława Bisztygę, z którego inicjatywy remontowane są stare nagrobki. Z dobroczynnych datków myśleniczan zgromadzonych w ramach tej akcji odnowione zostały między innymi Grób Nieznanego Żołnierza oraz mogiła dwóch saperów, którzy utonęli w rzece Rabie podczas budowy mostu w roku 1934. Zebrane pieniądze pozwoliły również na wzniesienie nowego pomnika, który stanął w miejscu spoczynku żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 roku. Realizacja tego projektu możliwa była również dzięki osobistemu zaangażowaniu oraz wsparciu finansowemu ze strony burmistrza Myślenic Macieja Ostrowskiego, za które w imieniu własnym oraz pana Czesława Bisztygi składam serdeczne podziękowania.
Wyjątkowy charakter zbliżającego się święta jak i związane z nim nierozerwalnie wizyty na cmentarzach przypominają nam, że nie jesteśmy na Ziemi Myślenickiej pierwszymi jak i to, że nie będziemy ostatnimi jej mieszkańcami. Sprawowanie opieki nad zabytkowymi nagrobkami nie jest zatem naszą dobrą wolą, lecz obowiązkiem wobec przeszłych i przyszłych pokoleń. Praca ta stanowi też formę zadośćuczynienia i wdzięczności wobec ludzi, którzy kształtowali naszą społeczność. Jest ona również świadectwem jakie wystawiamy sami sobie przed przyszłymi pokoleniami - dlatego też zwracam się do Państwa z prośbą o wsparcie akcji na rzecz ratowania starych nagrobków, która jest organizowana corocznie. W ramach tej akcji w dniach 1-2 listopada przeprowadzona zostanie przy kościele świętego Jakuba kwesta na ten cel. Jak co roku dobrowolne datki zbierać będą uczniowie Liceum Ogólnokształcącego w Myślenicach. Zebrane fundusze przyczynią się do ratowania i renowacji najbardziej uszkodzonych nagrobków, którym grozi całkowite zniszczenie. Informacje o wysokości zebranej sumy jak i o przeprowadzonych dzięki niej renowacjach zamieszczone zostaną w lokalnej prasie. Zachęcam do przyłączenia się do tej wspólnej akcji, nawet drobne datki przyczynią się do ratowania i zachowania naszego wspólnego dziedzictwa.
Paweł Lemaniak
