Sapere Auso – temu, który odważył się być mądrym

Rocznice urodzin Mikołaja Kopernika różne wzbudzają refleksje. Między innymi i takie, że Polacy, dla których Kopernik jest źródłem usprawiedliwionej dumy narodowej, muszą też pilnie dbać i troszczyć się, by owe źródło utrzymywać w stanie świeżości, by nie pokryła go rzęsa czasu.

Genialna myśl wielkiego Polaka, jego wspaniałe dzieła, epoka, w której żył i zajmował się tyloma sprawami, stały się onegdaj inspiracją dla rozlicznych przemyśleń i programowych inicjatyw. Rezultatem twórczego wysiłku i zaangażowania ludzi nauki i kultury stały się organizowane ongiś w odstępach dziesięcioletnich różnorakie cykle imprez oświatowych i artystycznych. Wszystkie razem wziąwszy służyły upowszechnieniu sylwetki znakomitego astronoma, uczonego – dodajmy jeszcze – lekarza, dowódcę wojskowego, kanonika Kapituły – słowem – człowieka Renesansu. Inspirującą, wielce pożyteczną rolę spełniały w tym zakresie ogniwa działalności klubowej stwarzające swoim członkom i sympatykom rozliczne okazje kontaktów z kulturą i nauką Renesansu, działalnością wielkich - największych twórców i przedstawicieli tej epoki. Wiele ważnego i pożytecznego uczynił w tym zakresie Myślenicki Klub Twórczości Ludowej i Amatorskiej myślenickiego Domu Kultury angażując do swojej działalności popularyzatorskiej wielu wybitnych działaczy i naukowców spod znaku Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, a zarazem artystów rozmaitych dyscyplin sztuki reprezentujących Krakowski Oddział Związku Polskich Artystów Plastyków.

Pionierską inicjatywę podjął w 1971 roku Młodzieżowy Klub Dyskusyjny myślenickiego Domu Kultury działający niezwykle prężnie i aktywnie pod opiekuńczymi skrzydłami niestrudzonego w swym zapale instruktora PDK – Jana Stawarza. To za Jego sprawą i bezgranicznie oddanych tej idei młodych pasjonatów astronomii trwały nieomal przez dwa lata imprezy opatrzone jednoznacznie brzmiącym tytułem: „Turniej wiedzy o Mikołaju Koperniku”. Warto w tym miejscu przypomnieć, że do „Turnieju” przystąpiły wówczas wieloosobowe reprezentacje dziesięciu funkcjonujących w naszym mieście instytucji i zakładów pracy, m.in. pracownicy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Wytwórni Galanterii „Galalit”, Spółdzielni Inwalidów „Raba”, Spółdzielni Pracy „Pionier”, Przedsiębiorstwa Montażu i Produkcji Maszyn Odlewniczych „Prodlew”, Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej, Zespołu Opieki Zdrowotnej itd. Dodajmy, że Dom Kultury był organizatorem rozmaitych spotkań i prelekcji, w tym wielomiesięcznego cyklu wykładów ph. „Nicolaus Copernicus” w ramach którego prelegenci podejmowali m.in. takie tematy, jak … „Wiedza o wszechświecie przed Kopernikiem”, „Renesans nauki w XV wieku”, „Lata nauki i wędrówek – Toruń, Kraków, Rzym, Forrara, Padwa”, „Astronomiczny warsztat M. Kopernika”. Niezwykle cenną i pożyteczną w realizacji tego przedsięwzięcia okazała się bliska współpraca z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii, Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych oraz Stowarzyszeniem Twórców Ludowych w Krakowie. Dodam w tym miejscu, że „Turniej wiedzy – Nicolaus Copernicus” zaprezentowany podczas Wojewódzkiej Giełdy Programowej Klubów i Domów Kultury – a był to rok 1972 – został nie tylko wyróżniony. Został uznany „za cenną i ambitną imprezę okolicznościową”.

Nie ma wątpliwości, że realizowany w tym czasie program imprez Kopernikowskich dostarczył tut. mieszkańcom sporą porcję wiedzy, przeżyć i doświadczeń. Bo trzeba wiedzieć, że na programową część „turnieju” składały się nie tylko sprawdziany i konkursy wiedzy, nie tylko projekcje filmów dokumentalnych i fabularnych ze słynnym na owe czasy obrazem filmowym Ewy i Czesława Petelskich pt. „Kopernik”, lecz także rozległa gama wielotematycznych dyskusji oraz niezwykle zróżnicowany wachlarz wystaw plastycznych wśród których na czoło wysunęła się wystawa i konkurs powiatowy pt. „Kopernik i Jego epoka”, w którym uczestniczyło dokładnie 16 amatorów Ziemi Myślenickiej, m.in. Wiktor Ćwierzyk i Mieczysław Wargowski z Myślenic, Stanisław Żuławiński z Dobczyc, Edward Gacek ze Skomielnej Białej i inni. Równie atrakcyjnie przebiegały obchody rocznicowe M. Kopernika w 1983 roku. 510. rocznica urodzin największego w dziejach polskiej nauki uczonego zaowocowała np. przeglądem twórczości plastycznej uczniów szkół plastycznych Nowego Wiśnicza i Zakopanego, a ponadto wystawą twórczości artystów samorodnego talentu województwa krakowskiego. Skala i rezultaty tego przedsięwzięcia przeszły nasze oczekiwania. 85 malarzy, grafików, rzeźbiarzy i ceramików pochodzących z najrozmaitszych zakątków regionu, w sposób wręcz jednostkowy i niepowtarzalny wyraziło swój szacunek dla idei Kopernikowskiej przedkładając organizatorom ponad 280 niesłychanie oryginalnych i niepowtarzalnych w swej urodzie rzeźb i obrazów. Mieliśmy w tym czasie powody do niekłamanej satysfakcji. Pracujące pod przewodnictwem dr Ignacego Trybowskiego jury przeglądu przyznało kilku naszym twórcom zaszczytne laury i nagrody. Laureatami głównych nagród w dziedzinie rzeźby zostali Jan Skóra z Krzyszkowic i pochodzący ze Świątnik Górnych – Zdzisław Słonina. W dziedzinie malarstwa II nagrodę otrzymała wówczas Jadwiga Nosidlak ze Skomielnej Czarnej, zaś nagrodą III uhonorowano Marię Maślerz z Drogini, która przedstawiła nam niezwykle urozmaicony tematycznie wachlarz obrazów olejnych zatytułowanych: „Mikołaj Kopernik w latach młodzieńczych”, „Kopernik przy obserwacji”, „Zapatrzony w niebo”, „Kopernik modląc się zdobywa wiedzę”, „Frombork”. Dziś z perspektywy minionego czasu chciałoby się powiedzieć, że najważniejszym rezultatem konkursowego trudu i wysiłku było z pewnością intelektualne, poznawcze i twórcze zaangażowanie jego bezpośrednich uczestników. Można też powiedzieć, że to zaangażowanie we wszystkie sprawy tyczące pośrednio lub bezpośrednio Mikołaja Kopernika, jako uczonego i badacza, lekarza i humanisty, astronoma i matematyka było głównym warunkiem artystycznego powodzenia i sukcesu imprezy.