Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek (95)Szlak Boski (1). Jasienica (2). Konserwacja (37), Część IV Kapliczki w nowym świetle
W uroczym pejzażu jasienickiej ziemi podziwiamy ojczyznę kapliczkowych wyobrażeń z głównym akcentem figury Boga Ojca w asyście Ukrzyżowanego Syna (fot.1). Odnajdujemy znaki Bożej obecności w przestrzeni krajobrazowej, publicznie akcentując Jego moc na skwerach przydrożnych. Przypominają o potędze zaufania w Boże Miłosierdzie, wstawiennictwo Marii, w obcowanie świętych.
Kapliczkę zwieńczono figurą Boga Ojca (1) stojącego na kuli w koronie z pełnym zarostem na twarzy, okryty długą szatą spływającą do stóp. Prawą dłoń ma podniesiona do góry w formie błogosławieństwa. W lewej ręce trzyma krzyż z Chrystusem Ukrzyżowanym (fot.2) tzw. „Tron Łaski”, nawiązuje do fragmentów Listu do Hebrajczyków: „Przybliżymy się więc z ufnością do tronu łaski, abyśmy doznali miłosierdzia i znaleźli łaskę pomocy w stosownej chwili [Hbr. 4,16]. Tron Łaski to gorejący skarbiec miłości Istoty Doskonałej, oczekującej inicjatywy w dążeniu do czerpania dobrodziejstw dostępnych dla osób wznoszących się na wyższy poziom jestestwa, kreujących swoją autonomię duchową pod patronatem Stwórcy.
Ikonografia
W zespole kapliczkowym w Jasienicy, szczególnie uwypuklono kult maryjny. Promotorką do wejścia Marii w świat Wcielenia Boga jest św. Anna. W ikonografii kapliczkowej, szczególnie ukazywana jest scena, gdy św. Anna prowadzi Marię za rękę, to symboliczny przekaz teologiczny, prowadzący do spełnienia starotestamentowego proroctwa z księgi Izajasza: „Dlatego Pan sam da wam znak. Oto panna pocznie i porodzi syna i nazwie Go imieniem Emmanuel” [Iz. 7,14]. Święta Anna, jako osoba nauczającą Marię o Jej przyszłości, staje się przewodniczką, przygotowującą Ją do przyjęcia tajemnicy Zwiastowania. Św. Anna stała się łącznikiem między proroctwem Starego Testamentu a Zwiastowaniem, wydarzeniem inicjującym Nowe Przymierze. W osobie św. Anny nastąpiło zespolenie Starego i Nowego Testamentu, przejście z religii narodu wybranego, judaizmu w uniwersalną, chrześcijańską, adresowaną do każdego człowieka.
W kamiennej przestrzeni kapliczki królują wizerunki Marii, odwołujące się do Jej nadzwyczajnych przymiotów. Ukazano Niewiastę, Niepokalanie Poczętą, która w swoim łonie, nadzwyczajnym tabernakulum nosiła Zbawiciela Świata. Spełnienie próśb dokonuje się za przyczyną Marii, w której przez dziewięć miesięcy znajdował się Dom Boży Jezusa Chrystusa, posłanego przez Ojca. Maryja daje nam sakralne placetum regium na uwolnienie duszy człowieka od cierpienia w poczekalni duchowego oczyszczenia. Istota doskonała zsyła nam pomocnicze, kamienne wskazówki do wzmacniania duchowego – imponderabilia imitujące wstawiennicze precjoza – szkaplerz oraz różaniec, wywołujące imperatyw osiągnięcia nieśmiertelności.
Pod skrawkiem nieba, wytyczając swoje dominium duchowości, Bóg skrywa się w kamiennych konfiguracjach(fot.3). Miejsca posadowienia kapliczek to błogosławione odciski stopy Boga pozostawione dla głoszenia Jego chwały i miłosierdzia. Wyznaczają wybrane miejsca, do dawania wskazówek w wędrówce do Boga, gdzie człowiek może przeżyć osobistą relację ze Stwórcą.
Kapliczki przydrożne to swoiste axis mundi – punktowe osie świata wiążące krajobrazowe ziemskie miejsca dla rozwoju duchowego człowieka ze strefą niebiańską z Bogiem. W metafizycznej przestrzeni sacrum – profanum uwydatnia się przenikanie działania niezliczonych rzesz patronów z dominującą rolą Pośredniczki, która zrodziła Syna Bożego.
(1) Rzeźba Boga Ojca w typie „Tronu Łaski” uległa zniszczeniu podczas wichury w latach 80. XX wieku, po której ślad zaginął. Na podstawie fotografii został odtworzony Jego pierwotny wygląd przez art. rzeźbiarza Dariusza Dorosza.
Stanisław Szczepan Cichoń
