Szlakiem przydrożnych figur i kapliczek (95) Szlak Boski (1). Jasienica (2). Konserwacja (37), Część V Kapliczki w nowym świetle
Prezentowałem wspaniały obiekt w formie zespołu kapliczek, perły architektury krajobrazowej. Sakralne przeznaczenie dopełnia hołd dla zmarłej czwórki dzieci fundatorów i twórców kapliczki, wzniosłe mauzoleum w naturalnym pejzażu. Niecodzienna kompozycja skąpana w promieniach sakralnych wariacji figuralnych, daje bogactwo wzniosłych przeżyć estetycznych
Wzbogacono konfiguracje kapliczkowe, szczególnie motywami maryjnymi, popularnymi wśród lokalnej ludności. Ozdobione zostały bogactwem różnych detali architektonicznych: nisze ujęto kręconymi, kanelowanymi kolumnami, nakrywy ozdobiono główkami aniołków, zwieńczenie nisz podkreślono formą oślego grzbietu.
Pośród kamiennych ozdobników usytuowano frontalnie przedstawione rzeźby Marii oraz św. Anny Samotrzeć (fot.1). Figury są statyczne, utrzymane z nieznacznie zarysowującym kontrapoście, wprowadzającym lekką dynamikę postaci. Rzeźby wykazują tę samą proweniencję, charakterystycznie uformowane plastycznie postacie pochodzą spod dłuta tego samego wykonawcy (1). Niewiasty odziane są w suknię przepasaną w talii o zrytmizowanych fałdach spływających pionowo, w dole odsłaniają czubki stóp. Okryte płaszczem, wypływającym spod korony, przybierającym różne formy wpasowania w ciało postaci. Dzieciątko owleczone jest w długą szatę, ujęte z profilu, ułożone w pozycji siedzącej, podtrzymywane przez lewę ramię Marii, lekko odchylone. Dzierży w lewej dłoni zminiaturyzowaną kulę ziemską - symbol panowania nad światem. Twarze postaci owalne, schematyczne o orientacji ludowej, osadzone na krótkiej szyi ozdobionej koralami. Głowy postaci ozdobiono insygniami władzy królewskiej - zamkniętymi koronami. Spojrzenia Marii i Jezusa ukazane w typie Hodegetria nie krzyżują się, nadając rzeźbom indywidualną dynamikę.
W ujęciach Madonn występują niewielkie różnice w ukazaniu plastyczności ułożenia szat. Postać Marii Niepokalanie Poczętej(fot.2) ukazano w klasycznym ujęciu: stoi na księżycu, depcze stopą głowę węża wijącego się po kuli ziemskiej. Z prawej strony, szaty układają się w podwójne fałdy, końce płaszcza natomiast przerzucone zostały przez lewe ramię. Maria ze złożonymi rękami, poddaje się woli Bożej.
Matkę Bożą Szkaplerzną okrywa szeroki płaszcz wypływający spod korony, obustronnie wcinający się w biodra postaci. Maria w prawej trzyma szkaplerz ze swoim monogramem(fot.3). Płaszcz Matki Bożej Różańcowej(fot.4) również wcina się w postać, jednak w dolnej części zaznaczony poprzecznym zawirowaniem o trójkątnych załamaniach fałd draperii – symboliczne nawiązanie do Trójcy Świętej. Różaniec, również szkaplerz wychodzą z prawej dłoni Jezusa, podtrzymywany prawą dłonią Maryi, podkreślając wybitne znaczenie tych modlitw z pełną afirmacją Jezusa.
W kompleksie kapliczkowym, jednym z najciekawszych na terytorium Polski, ukazano plastyczne piękno w osnowie krajobrazowej. Kapliczki zlokalizowane wśród naturalnej przestrzeni upodmiotowią się, otrzymując przesłanie duchowego, a zarazem estetycznego oddziaływania na ewangelizację człowieka.
W kamiennej kompozycji odbywa się festiwal piękna figuralnych wizerunków rozjaśnionych metafizycznym światłem próbującym się przedrzeć przez skorupę ludzkiej obojętności. Możemy czerpać z kapliczki moc skąpaną w boskim nektarze duchowości, mającą w sobie dar rozdawnictwa łask. Rodzą się niezmienne, absolutne wartości wypełniające normy naszego życia i postępowania w duchu prawdy, godności, wiary. Zwiedzanie kapliczek to obcowanie z Bogiem, a również z pięknem - połączenie wartości duchowych z estetycznymi. Uwydatnia się równowartość uroku kamiennej postaci i pejzażu w objęciach boskiego misterium, dając schronienie idealnemu współżyciu sacrum i profanum.
(1) W Jasienicy w II poł. XIX wieku działał warsztat kamieniarski rodziny Łojków. Tomasz jego synowie wykonywali wielopostaciowe figury. Tomasz Łojek urodził się w Jasienicy na przysiółku „Bakówka”, zmarł przed 1898r. w wieku ok. 80 lat, podczas transportu kamienia z Sułkowic. Pracował razem z synami, sprowadzając kamień z Sułkowic i Drogini. W 1876 roku z piaskowca drogińskiego wykonał zespół kamiennych figur z figurą Boga Ojca w Jasienicy.
Stanisław Szczepan Cichoń