Budowa bursy gimnazjalnej w Myślenicach

Pod koniec 1909 roku – 110 lat temu – inicjator, współzałożyciel i pierwszy dyrektor gimnazjum w Myślenicach, Stanisław Pardyak powziął myśl o budowie bursy gimnazjalnej.

W opublikowanym 31 sierpnia 1911 r. sprawozdaniu z działalności Towarzystwa Bursy Gimnazjalnej tak uzasadniono potrzebę tej budowy:

– Ponieważ gmina miasta Myślenice nie miała gdzie umieścić gimnazyum przez 2 lata i musiałaby albo stawiać baraki, albo wynająć większy budynek i przerobić go na użytek szkoły, (w obu wpadkach pociągnęłoby to za sobą olbrzymie koszta) przeto dyrektor gimnazjum poddał projekt wybudowania gmachu, który pomieści w sobie gimnazyum przez 2 lata, poczem będzie obrócony na bursę gimnazjalną.

Jak czytamy dalej: – Myśl rzucona przez dyrektora gimnazyum znalazła życzliwe echo w społeczeństwie, posypały się obfite datki, które umożliwiły rozpoczęcie budowy. Książę Kazimierz Lubomirski darował grunt obszaru 2000 m. kw.,

p. Kazimierz Bzowski z Drogini, marszałek powiatu, 50 sągów kamienia łamanego, Powiatowa Kasa Oszczędności przyrzekła coroczną subwencję 1500 koron itd. Równocześnie z napływem składek zawiązał dyrektor Towarzystwo Bursy gimnazjalnej im. Adama Mickiewicza w Myślenicach, którego statut zatwierdziło c. k. Namiestnictwo reskryptem z dnia 27 marca 1910 L. XIII 1588.

Rozpoczętą 1 maja 1910 roku budowę prowadzono w rekordowo szybkim tempie: 29 maja poświęcono uroczyście kamień węgielny, – …10 lipca budynek był już pod dachem, a w czasie całej budowy panowała niezwykła pogoda. W ciągu lipca i sierpnia pracowano nad wewnętrznem wykończeniem tak, że na 1 września budowa była skończona. (…) Z powodu świeżości murów sprowadziło się gimnazjum do nowego budynku dopiero dnia

5 października. Dnia 8 października odbyło się uroczyste poświęcenie bursy dokonane przez księdza Dziekana Fiedora z Drogini przy współudziale duchowieństwa okolicznego i obywatelstwa.

W kamień węgielny wmurowano pergaminowy dokument,

w którym pokrótce opisano historię budowy bursy i umieszczono nazwiska wszystkich osób zasłużonych dla jej powstania: – Na wieczną rzeczy pamiątkę umieszczamy nazwiska pierwszych dobrodziejów Bursy gimnazyalnej, protektorki, Wydziału i członków Towarzystwa i uczestników uroczystości.

Osoby te wymienione są też w wymienionym na wstępie sprawozdaniu z działalności Towarzystwa: spis członków otwiera księżna Kazimierzowa Lubomirska jako protektorka, następnie wymienionych jest 22 członków założycieli ze Stanisławem Pardyakiem na czele. Wśród nich są m. in. ksiądz kardynał Jan z Kozielska Puzyna, ksiądz proboszcz myślenicki Antoni Dobrzański, książę Witold Czartoryski z Gołuchowa, Kazimierz Bzowski – właściciel Drogini, Wincenty Schmidt – właściciel Krzywaczki, Andrzej Średniawski – poseł do Rady Państwa (w Wiedniu), dr Mikołaj Klakurka – adwokat i burmistrz, miasto Myślenice, miasto Dobczyce, gmina Krzyszkowice, Rada Powiatowa w Myślenicach.

Jako członkowie wspierający (po 20 koron rocznie) figurują: Paweł Mossor – „emerytowany prezydent Najwyższego Trybunału”, Józef Cyrus-Sobolewski – „emerytowany podpułkownik kawaleryi”, Anna Schunkowa – „obywatelka”, Karol Fetter – „emerytowany starosta”.

Wśród członków zwyczajnych widzimy nazwiska wielu znanych i zasłużonych dla miasta osób, jak np. dr Kutrzeba, Płatkowski, Skowroński, Adelman, Dunin-Brzeziński, Schally, Eliński, Gaspary, Faden, Klebert, Gedroyć, Goldwasser, Kondr i in. Komórką kierowniczą był tzw. „Wydział Towarzystwa” w składzie: dyr. Stanisław Pardyak – prezes, dr Emil Adelman – zastępca, prof. Stefan Morawiecki – sekretarz, prof. Józef Lambert – skarbnik, oraz „wydziałowi” – K. Bzowski, dr Klakurka, J. Maszewski, J. Święch, Ł. Trzaskowski, ks. Wojewodzic.

W umieszczonym w kamieniu węgielnym akcie erekcyjnym podkreślono, że – …budynek powstał staraniem Stanisława Pardyaka, pierwszego dyrektora nowo założonego gimnazyum myślenickiego i pierwszego prezesa Towarzystwa Bursy gimnazjalnej, zawiązanego dla zbożnego celu opiekowania się ubogą a zdolną i pilną młodzieżą uczęszczającą do gimnazjum myślenickiego.

Jednym z dowodów usilnych starań Stanisława Pardyaka o zdobycie środków finansowych potrzebnych do budowy bursy jest m. in. treść jego korespondencji z księciem Witoldem Kazimierzem Czartoryskim. Książę Witold – syn Władysława, założyciela słynnego muzeum w Krakowie, był w latach 1891–1897 podopiecznym Stanisława Pardyaka, który wychowywał i uczył go przygotowując do egzaminu maturalnego (w Coburgu). Powołując się na ten fakt, Stanisław Pardyak zaproponował księciu członkostwoTowarzystwa Bursy i skutecznie poprosił go o wsparcie finansowe budowy. W załączeniu prezentuję kserokopie kilku listów dokumentujących te starania. Oryginały tych listów przechowywane są w Bibliotece Polskiej w Paryżu, gdzie dotarła do nich dr Katarzyna Seroka z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji Bibliologii – Katedra Książki i Historii Mediów Uniwersytetu Warszawskiego, której w tym miejscu za udostępnienie ich treści serdecznie dziękuję.

Kazimierz Pardyak