Wojenna epopeja myśleniczanina Władysława Wileńskiego. Część 1 W obronie Polski i Francji
Sierpień tego roku jest wyjątkowym miesiącem, w którym obchodzonych jest wiele okrągłych rocznic związanych z wydarzeniami rozgrywającymi się w czasie II wojny światowej. Dokładnie 80 lat temu w sierpniu 1944 roku polscy żołnierze z 1. Dywizji Pancernej pod dowództwem generała Stanisława Maczka wzięli udział w zaciętych walkach z wojskami niemieckimi we Francji. Najważniejszą batalią z udziałem polskich pancerniaków była bitwa pod Falaise stoczona na terenie Normandii w dniach od 8 do 22 sierpnia 1944 roku. Jednym z uczestników tej krwawej batalii był myślenicki podoficer – kapral Władysław Wileński.
Ponad 20 lat temu, jesienią 2001 roku w „Gazecie Myślenickiej” ukazała się seria kilku artykułów autorstwa Witolda Rozwadowskiego. Zostały one oparte na wspomnieniach żyjącego jeszcze wtedy weterana 1. Dywizji Pancernej. W związku z 80. rocznicą bitwy pod Falaise, warto przypomnieć życiorys jednego z żołnierzy generała Maczka, który brał w niej udział.
Władysław Wileński urodził się na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Przyszedł na świat dnia 27 czerwca 1917 roku w mieście Providence położonym w stanie Rhode Island. W kilka lat po I wojnie światowej jego rodzina powróciła do Polski i zamieszkała w Myślenicach. W mieście nad Rabą Wileński uczęszczał do Szkoły Powszechnej. Później kontynuował naukę w Szkole Technicznej w Sułkowicach, którą ukończył w 1936 roku. Następnie podjął pracę zawodową jako wykwalifikowany robotnik, wykonując zawód ślusarza maszynowego. Od kwietnia 1937 roku odbywał obowiązkową służbę wojskową w 5. batalionie pancernym w Krakowie. Krótko przed wybuchem wojny kompanię w której służył Wileński, włączono w skład 10. Brygady Kawalerii pułkownika Stanisława Maczka. Oficera tego uznaje się za jednego z najbardziej utalentowanych dowódców Wojska Polskiego w czasie II wojny światowej.
Brygada, do której dołączył myśleniczanin, była pierwszą jednostką pancerno-motorową w polskiej armii. W jednostce Maczka Wileński służył w kompanii transportowej. Będąc starszym strzelcem, myśleniczanin brał następnie udział w kampanii wrześniowej 1939 roku.
Na początku wojny brygada, w której znalazł się Wileński miała okazję walczyć na ziemi myślenickiej. W pierwszych dniach września 1939 roku jednostka stoczyła batalię, która do historii przeszła jako bitwa pod Jordanowem. Pułkownik Maczek prowadził przeciw przeważającym wojskom niemieckim skuteczne działania opóźniające. 10. Brygada zdołała przeprowadzić kilka efektywnych kontrataków, między innymi 3 września pod Lubniem, 4 września pod Kasiną Wielką oraz 5 września na szosie myślenickiej. Mimo niewielkich sił polskiemu dowódcy udało się skutecznie wyhamować tempo niemieckiego ataku oraz nie dopuścić nieprzyjaciela do oskrzydlenia od południa Armii „Kraków”. Wobec ogromnej przewagi Niemców pułkownik Maczek zmuszony był jednak opuścić dotychczasową linię obronną. 4 września oddziały 10. Brygady wycofywały się przez Myślenice. Dzień później Niemcy zajęli rodzinne miasto Wileńskiego.
W drugiej połowie września, po wkroczeniu na tereny Rzeczpospolitej Sowietów, sytuacja armii polskiej stała się bardzo trudna. Pułkownik Maczek chcąc ochronić swoją brygadę przed zniszczeniem przez Niemców i Sowietów podjął decyzję, żeby przekroczyć granicę polsko-węgierską. 19 września 1939 roku około 1500 żołnierzy 10. Brygady przekroczyło granicę węgierską. Żołnierz pochodzący z Myślenic, tak jak tysiące polskich wojskowych został internowany na Węgrzech.
Po ucieczce z miejsca internowania, Wileński trafił do formującego się we Francji Wojska Polskiego. Od kwietnia 1940 roku służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej generała Stanisława Maczka. Była to odtworzona na ziemi francuskiej polska jednostka, sformowana w Coëtquidan. Myśleniczanin zdążył jeszcze wziąć udział w ostatnich walkach stoczonych w czasie kampanii francuskiej w 1940 roku. Polska brygada próbowała na terenie Szampanii i Burgundii stawiać opór wojskom niemieckim.
Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku Wileńskiemu udało się wsiąść na niewielki statek, na którym przepłynął kanał La Manche i znalazł się w Wielkiej Brytanii. Od września 1940 roku służył w odtwarzanym na Wyspach Brytyjskich 10. Pułku Strzelców Konnych. Regiment ten wszedł z kolei w skład 1. Dywizji Pancernej, powołanej do życia 25 lutego 1942 roku. Dowództwo nad polską dywizją objął znów niezawodny generał Maczek.
Andrzej Małysa, Muzeum Niepodległości
w Myślenicach