Urlop a zdrowie psychiczne

Na urlop czy odpoczynek powinien pozwalać sobie każdy – bez względu na to, czy pracuje fizycznie czy umysłowo. Mózg rzadko daje znać, że się przepracował. Jego wyczerpanie jest widoczne później. Czasami ujawnia się dopiero wtedy, gdy pracownik wymaga już pomocy psychologa czy psychiatry.

W ostatnim czasie wielu z nas korzystało z urlopu świątecznego. Był to zatem okres wypoczynku na łonie rodziny i nie rzadko z przyjaciółmi. Mieliśmy szansę na spotkania, długie spacery, wyjścia do znajomych, czy ich przyjmowanie. Czas jakby zmienił swój rytm, często dając poczucie, że jest go więcej. Wspólne przygotowywanie posiłków, biesiadowanie, niekończące się rozmowy z bliskimi, oglądanie ulubionych filmów i seriali, czytanie ukochanych książek, spotkania z przyjaciółmi na mieście, branie udziału w rozlicznych wydarzeniach kulturalnych - ilu z nas czerpało szczęście z upływających chwil? Ilu z nas czuje, że ten czas przywrócił nam większą chęć do powrotu do codziennych obowiązków?

Trzeba sobie uzmysłowić, że brak balansu pomiędzy pracą a odpoczynkiem rodzi szereg konsekwencji zdrowotnych. Brak odpoczynku od pracy może prowadzić do wielu schorzeń somatycznych, w tym bardzo niebezpiecznych i zagrażających życiu chorób układu krążenia. Wiele z nich niestety ujawnia się dopiero po dłuższym okresie. A urlop pomaga naszym organizmom na wielu płaszczyznach.

Badania udowodniły, że osoby, które częściej wyjeżdżają na wakacje, mają mniejsze ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego i objawów metabolicznych, a należy do nich: otyłość, nadciśnienie, tętnicze, wysoki poziom złego cholesterolu, cukrzyca. Urlop wpływa też na poprawę układu odpornościowego – osoby go pozbawione częściej łapią infekcje, są bardziej podatne na zakażenia.

Ponadto odpoczynek zapobiega wypaleniu zawodowemu – chociaż nie jest to jednostka chorobowa, to nie można zaprzeczyć, że istnieje. Objawia się znużeniem, zmęczeniem, brakiem satysfakcji z wykonywanych obowiązków. Odpoczynek ponadto poprawia jakość snu – jeśli umysłowo i emocjonalnie zabiera się pracę do domu, można mieć problemy nie tylko z zaśnięciem, ale także z jakością snu właśnie. Prowadzić to może do chronicznego zmęczenia, spadku wydajności, rozdrażnienia. A urlop wpływa na kreatywność, ponieważ wypoczęty umysł myśli szybciej, ma pomysły, energię na ich realizację, ponadto może zminimalizować ryzyko wystąpienia depresji, jest ona bowiem silnie skorelowana z przewlekłym stresem, który obecnie często towarzyszy przy wykonywaniu obowiązków zawodowych.

Odpoczynek jest tak naprawdę konieczny dla naszego zdrowia psychicznego. Wpływ stresorów związanych z pracą ma niebagatelny wpływ na nasz stan zdrowia. Stres zaburza równowagę hormonalną w organizmie i może mieć długotrwały wpływ na nasze funkcjonowanie. Przewlekły stres może prowadzić m.in. do lęku i innych problemów ze zdrowiem psychicznym.

W dni wolne powinno się wstawać bez budzika, ponieważ, nawet jeśli nie można nadrobić zaległości w spaniu, to sen jest najbardziej regenerującym czynnikiem wpływającym na mózg. Powinien w czasie urlopu był długi i w odpowiednich warunkach. Przed snem trzeba wyłączyć telewizor, telefon, aby się wyciszyć. Internet i media społecznościowe dostarczają niezliczonej ilości bodźców, które zmuszają mózg do wytężonej pracy. Dobrze pozwolić mu się wyciszyć i odzyskać równowagę. Podczas urlopu należy robić to, co się lubi, pozwalać sobie na czystą przyjemność płynącą z wolnego czasu.

Pamiętajmy, iż nie ma jednej, unikalnej recepty na odpoczynek od pracy - rozumiany jako zaprzestanie myślenia o pracy i działań z nią związanych poza jej godzinami. Bardzo ważne jest, aby nadać priorytet psychologicznym aspektom naszego odpoczynku. To nasza codzienna higiena życia oparta na zdrowej równowadze. Ona pozwala w pełni zachować sprawność umysłową, kreatywność i dobre samopoczucie. Jeśli mamy problem z zachowaniem zdrowego balansu pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, to wdrażajmy zmiany powoli.

Jeżeli zastanawiasz się i dochodzisz do wniosku, że mógłbyś/mogłabyś coś poprawić w swoim życiu, poprawić komfort życia, to w takim razie może nadszedł właśnie czas na zmiany.

Dr Luiza Kula, asystentka zdrowienia i terapeutka środowiskowa w Centrum Zdrowia Psychicznego w Myślenicach, członkini Akademii Liderów Cogito i Rady Pacjentów przy CMUJ

Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu trudności emocjonalnych? Potrzebujesz specjalisty? Pamiętaj, że szukanie profesjonalnego wsparcia to pierwszy krok ku zdrowieniu.

Zgłoś się do Punktu Zgłoszeniowo -Koordynacyjnego (PZK) Centrum Zdrowia Psychicznego Małopolska-Południe w Myślenicach przy ul. Drogowców 6, tel. (12) 312 71 47 lub tel. 505 417 584.

Centrum działa w oparciu o umowę z NFZ – a więc oferowana pomoc jest bezpłatna i dostępna w dni robocze w godz. 8.00-18.00