Zwierzyńce i Ogrody Zoologiczne (ZOO) - cz. 2

Najstarszym ogrodem zoologicznym świata jest wiedeński Tiertgarten Schobrunn, który powstał w 1752r. Za najlepsze na świecie uważa się ogrody Zoological Z00 w Singapurze i wiedeński Tiergarten Schonbrunn. Do 10 ogrodów zoologicznych świata uznanych za najpiękniejsze należą: ZOO Wiedeń Austria, Z00 Singapur, Z00 Berlin; Animal Kingdom Orlando, Bronx Z00, Newy York, Pretoria Z00, Afryka, Z00 Praha, Czechy, Z00 Beauval, Francja, Beijing Z00 Perkin, Chiny.

Ogrody Zoologiczne na świecie odwiedza ponad 600 milionów rocznie czyli ok. 10% ludności żyjącej na Ziemi. Polskie ogrody zoologiczne goszczą rocznie około 3,5 miliona zwiedzających. Stąd można stwierdzić, że ZOO kształtują wiedzę i stosunek ludzi do zwierząt, a zwłaszcza dzikich. Dla coraz liczniejszych gatunków zwierząt dzikich najbezpieczniejszym miejscem stały się ogrody zoologiczne. Jest to swoisty paradoks cywilizacji, że w niewoli zwierzęta znajdują najbardziej bezpieczne miejsce dla swojego bytu. Rozwój cywilizacji z każdym dniem zwiększa liczbę wymierających gatunków zwierząt. Specjaliści prognozują, że nie uda się szybko zahamować degradacji środowiska naturalnego. Można zatem przewidywać, że straty na kuli ziemskiej gatunków zwierząt dzikich mogą osiągnąć aż 15% w okresie działalności człowieka. W przypadku kręgowców zginęło150 gatunków, a 700 jest zagrożonych wyginięciem ( Skotnicki J., 2001). Spowodowało to wydawanie „Czerwonej Księgi” zwanej „dokumentem sumienia ludzkości”. Wg danych polskiej „Czerwonej Księgi” 1/4 żyjących w stanie naturalnym kręgowców zagrożona jest wyginięciem. Następujące zwierzęta: podkowiec mały, drop, kulon, głuszec, sokół wędrowny, orlik grubocioby, świstak, żbik, foka szara, żółw błotny, jaszczurka zielona, wąż Eskulapa, łosoś i wiele innych, znajdują się na granicy wyginięcia. Ratunkiem są prawa międzynarodowe zawarte w konwencjach, które są rygorystycznie przestrzegane przez ZOO. Szacuje się, że w 1000 Z00 znanych na świecie chowa się milion zwierząt głównie kręgowców i dużo z nich to gatunki właśnie zagrożone wyginięciem. Dla nich utworzono międzynarodowe programy hodowlane, które powinny zapewnić podwojenie ginących populacji zwierząt dzikich.

Pierwszy ogród zoologiczny w Polsce o charakterze naukowo- dydaktycznym założył w Podhorodcach Stanisław Konstanty Petruski. Polskie ZOO należących do Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA) znajdują się w miastach: Wrocław, Poznań, Opole, Zamość, Warszawa, Kraków, Łódź, Gdańsk, Płock, Chorzów, Toruń. Ryszard Topola wymienia jeszcze: Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie i Zoosafari w Świerkocinie.

Najstarszy ogród w Polsce znajduje się we Wrocławiu, otwarty został 10 lipca 1865 r. i ma on najwięcej zwierząt w posiadaniu wśród ogrodów w naszym kraju, bo aż 12 000 osobników, które należą do 1 100 gatunków. Innym wiekowym Z00 jest Stare ZOO w Poznaniu założone w 1874r., a rok później zarejestrowane. Na terenie Polski znajduje się setki ZOO, zwierzyńców, mini ZOO, lub akwariów, ale są one nielicencjonowane lub nielegalne. Kilka Z00 zostało zamkniętych jak np.: Z00 Safari w Świerkocinie k. Gorzowa Wielkopolskiego, Z00 w Zielonej Górze i Z00 w Bytomiu.

Ze względu na patriotyzm lokalny podajemy jako przykład opis ZOO krakowskiego, który otwarto 6 lipca 1929r. z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polski Ignacego Mościckiego. Ogród zlokalizowano w centrum około 450ha Lasu Wolskiego na wierzchowinie jurajskiej „Wzgórze Pustelnik” na wysokości 352m n.p.m., około 100m powyżej Błoń Krakowskich. Las Wolski składał się z dwóch uroczysk: Bielańskiego i Wolskiego. Uroczysko Bielańskie należało od 1604r. do Klasztoru oo. Kamedułów (z nadania księcia Sebastiana Lubomirskiego), a uroczysko Wolskie nabyła w 1616r. od księcia Marcelego Czartoryskiego „Spółka Drzewna”, od tej spółki wykupiła go Kasa Oszczędności miasta Krakowa ofiarując ogród miastu, które uchwałą Rady Miejskiej przeznaczyło obszar 335,13ha na tzw. „Park Ludowy”. Po II Wojnie Światowej oba uroczyska zostały połączone w jeden kompleks leśny zaliczany do lasów komunalnych. Las Wolski stanowi największą zieloną enklawę w aglomeracji krakowskiej, co jest ewenementem w skali światowej. Dzięki niepowtarzalnym walorom leśnym przyjęty został do Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. Zespół parkowy utworzono w celu ochrony cennych zasobów przyrodniczych , geologicznych, zabytkowych i krajobrazowych. Na terenie Lasu Wolskiego usypano w latach 1934-1937 Kopiec Niepodległości im. Józefa Piłsudskiego.

Las Wolski góruje swą zwartą zielenią nad miastem. Mieszkańcy Krakowa chętnie go odwiedzają na spacerach lub przejażdżkach rowerowych. Mają także możliwość zapoznania się z fauną i florą rodzimą i pochodzącą z całego świata. W jednej z alejek Towarzystwo Ochrony Przyrody umieściło gabloty ze zdjęciami i opisami gatunków fauny i flory Lasu Wolskiego. Tę ścieżkę dydaktyczną zaprojektował i wykonał dr Czesław Król były dyrektor Lasów Państwowych w Krakowie, a aktualnie Prezes Krakowskiego Koła Ochrony Przyrody.

cdn

Jan Szarek